't Nelleken landschapsbeheersplan

Op 14/07/2010 werd de dries ’t Nelleken beschermd als monument omwille van de artistieke, historische, sociaal-culturele en volkskundige waarde. Een belangrijk herkenningspunt op de dries waren demonumentale rode beuken. Deze bomen werden volgens de overleveringen aangeplant op het einde van de 19de eeuw, met zekerheid voor de eerste wereldoorlog. In het begin van de 21ste eeuw werd reuzenzwamvastgesteld op de wortels van verschillende beuken. Een mogelijke oorzaak hiervan kan gevonden worden in de betredingsdruk van de dries door gemotoriseerd verkeer en door het uitvoeren van wegenwerken. Omwille van veiligheidsredenen werden de laatste bomen gerooid begin 2017. In 2018 werd daarom een beheerplan opgemaakt en werd de dries ’t Nelleken grondig bestudeerd, geïnventariseerd en werd een visie uitgestippeld.

Deze visie houdt rekening met de historische context en biedt een antwoord op de hedendaagse vraagstukken die zich aandienen.

Het gehucht ‘t Nelleken te Sint-Kwintens-Lennik is oorspronkelijk ontstaan als een driesnederzetting, een gemeenschappelijke, vaak driehoekige, weide die als middenplein diende waar het vee ongestoord kon grazen. Een dries ontstond in het verleden, net als
de dries van ’t Nelleken, veelal aan de rand van hoger gelegen landbouwgronden of kouters. Een dries stond meestal in relatie met een kerk of kapel en kreeg later meer en meer de pleinfunctie die we vandaag kennen. Niet alleen werd de dries gebruikt voor het
vee, ook kermissen en feesten vonden hier plaats of werd de plek gebruikt als bleekweide.
’t Nelleken heette oorspronkelijk Ten Helleken, wat “aan de helling” zou betekenen. De huidige Oude Geraardsbergsestraat aan ’t Nelleken was een van de grote verbindingswegen tussen het Graafschap Vlaanderen en het Hertogdom Brabant tijdens de middeleeuwen en tot ver in de 14de eeuw het toneel van bloedige schermutselingen. In de buurt van ‘t Nelleken vond op 2 maart 1334 een veldslag plaats tussen het graafschap Vlaanderen
en het Hertogdom Brabant. Men spreekt in het Pajottenland in de volksmond nog steeds over ‘naar ‘t Nelleken gaan’. Dit kan twee betekenissen hebben: het vervullen van een zeer vervelende taak of een schrikwekkende ervaring tegemoet gaan.
In het begin van de 18de eeuw duiken de eerste kaarten op waarop ’t Nelleken is weergegeven. Een kaartboek anno 1750-1752 toont voor het eerst de driehoekige driesstructuur, met een duidelijke weergaven van een kapel. De huidige benaming
’t Nelleken was toen reeds in gebruik. Een opmerkelijke weergave van het gehucht ’t Nelleken uit het kaartboek van goederen van de parochie Gaasbeek uit 1886 toont voor het eerst enkele figuratieve details betreffende de landschapselementen rondom het gehucht: de Oude Geraardbergsestraat, de Eizeringenweg en de Nellekenstraat worden aan weerszijde geflankeerd door bomenen perceelsrandbegroeiingen. Op het driespleintje zelf staat een boom weergegeven, wat mogelijks duidt op een groep bomen op het pleintje en niet louter aan de rand.

Verdere aanpak

In het najaar van 2019 werden gezonde nieuwe rode beuken aangeplant op de dries. Daarbij werden de nodige voorbereidende maatregelen getroffen om deze bomen te beschermen tegen nieuwe aantastingen door reuzenzwam. Daarnaast is het graslandbeheer aangepast om goede bodemomstandigheden na te streven en de biodiversiteit te verhogen. Aan de rand van de dries zullen tijdelijke maatregelen getroffen worden om een betredingsdruk door voertuigen te voorkomen.